Folklor Rzeszowiaków - obraz przemian - O projekcie

W latach 2014-2016 Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej realizowało trzyletnie zadanie pt. „Folklor Rzeszowiaków – obraz przemian”. Jego zasadniczym celem było zarejestrowanie jak największej ilości wszelkich przejawów i form folkloru (tradycyjnych i współczesnych), jakie obecnie funkcjonują u Rzeszowiaków – grupy etnograficznej, której terytorium skupione jest wokół trzech ośrodków miejskich: Rzeszowa, Łańcuta i Przeworska. Działania badawcze objęły również wszelkie zachowane przejawy tradycyjnej kultury, ze szczególnym uwzględnieniem sztuki.

Zorganizowano 3 obozy naukowe w ciągu kolejnych trzech sezonów badawczych, podczas których pozyskiwano źródła foniczne, wizualne oraz audiowizualne. Dotyczyły one głównie wszelkich przejawów folkloru Rzeszowiaków (muzyki, śpiewu, poezji, tańca, obrzędów, zwyczajów), różnych form i przykładów sztuki ludowej, a także tradycyjnych, ludowych rzemiosł i czynności gospodarskich.

Pozyskane w ten sposób materiały, po ich obróbce technicznej i przeniesieniu na nośniki cyfrowe, zostały fachowo opracowane: sporządzono opracowania wywiadów, wykonano transkrypcje muzyczne, transkrypcje tekstów pieśni i poezji oraz gwarowe wywiadów, a całość ewidencjonowano w archiwum MKL w Kolbuszowej. Pozyskany materiał został poddany adiustacji oraz wstępnej analizie, której dokonali wybitni naukowcy, specjaliści w dziedzinie etnomuzykologii, folklorystyki, językoznawstwa, etnochoreografii, etnografii oraz sztuki i architektury ludowej. Zwieńczeniem badań była wystawa fotograficzna, złożona z materiałów pozyskanych w ich trakcie oraz spotkanie podsumowujące i promocyjne.

Założeniem, które towarzyszyło opisywanemu pozyskiwaniu materiałów terenowych, było ich opracowanie i zaprezentowanie wszystkim zainteresowanym w formie książkowej. W 2018 roku udało się pozyskać dodatkowe wsparcie od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwa Podkarpackiego i nasze marzenie się urzeczywistniło: będziemy mieć na warsztacie kolejną publikację!

Rzeszowiacy są jedną z nielicznych grup etnograficznych posiadających bogatą bibliografię z przełomu wieków XIX i XX oraz pierwszej połowy wieku XX. Jednakże czasy współczesne, jak do tej pory wymagają uzupełnienia tworzącej się luki w zakresie wiedzy o kulturze regionu. Publikacja wyników badań (prowadzonych przy wsparciu MKiDN) pozwoli na prześledzenie dynamiki i kierunków zmian, rozpoznanie istotnych treści w folklorze, sztuce i stylach życia współczesnych Rzeszowiaków w odniesieniu do  wymiaru historycznego kultury ludowej. Planowana publikacja ma szanse stać się pozycją, stanowiącą kompendium wiedzy o kulturze Rzeszowiaków.