„Dziurawe” życie pani Janiny Olszowy

Urodziła się 28 września 1943 r. w Kolbuszowej Górnej. Była nauczycielką najmłodszych dzieci w Szkole Podstawowej nr 1 w Kolbuszowej. Był to jej wymarzony zawód i w ten sposób,  z pasją, wielkim zaangażowaniem i niezliczonymi sukcesami pracowała do emerytury. Ukończyła też dwuletnie studium racjonalnego żywienia. Prócz tego już od lat 60. XX w. związana była ze społecznie wówczas tworzonym Muzeum Regionalnym, które zostało upaństwowione w 1972 r. i w kolejnych latach przekształcone w Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej. W 1962 r. brała także udział w dwóch obozach etnograficznych na terenie Puszczy Sandomierskiej. Współpracowała z Franciszkiem Kotulą i Romanem Reinfussem.

Swoją wiedzą wspierała Muzeum przy realizacji projektu badawczego i edukacyjnego „Tradycje naszej ziemi – ciągłość i trwanie” (lata 2005–2006), pisząc do publikacji tekst pt. „Lasowiackie jadło we współczesnej kuchni”, a także przedsięwzięcie „Dziedzictwo kulinarne mieszkańców dawnej Puszczy Sandomierskiej” (lata 2016–2017), w którym podzieliła się doświadczeniem na temat pieczywa obrzędowego.

Była także darczyńcą naszej instytucji. Odkąd w Muzeum zaczął działać Ośrodek Edukacji Regionalnej (2012 r.) w dziewiętnastowiecznym budynku szkoły z Trzebosi pani Janina prowadziła warsztaty kulinarne poświęcone kuchni Lasowiaków. Cieszyły się one ogromnym zainteresowaniem turystów, ale także mediów i znanych restauratorów. Babcia Jasia (tak mimowolnie zwracali się do niej uczestnicy spotkań) swoim temperamentem i wiedzą praktyczną szybko zaskarbiła sobie sympatię uczniów. Zaczęła od spotkań pod hasłem „Gotuj z Babcią Janiną”. Potem były: „Lasowiacka kapusta ziemniaczana na 12 sposobów”, „Nasze kasze” (2014 r.), „Grochem o kuchnię” (2015 r.), „W głąb kuchni” (2016 r.), „Ziemniak na horyzoncie” (2017 r.), „Kopiec pietruszki” (2019 r.) i „Jak po maśle” (przełom 2019 i 2020 r.). Ten ostatni cykl przerwała pandemia.

Była niezrównaną gawędziarką, przeciekawie opowiadała o historii regionu i jego tradycjach kulinarnych. Nasze rozmowy z nią trudno nazwać wywiadami etnograficznymi, ponieważ wymykały się wszelkim rzetelnie przygotowanym kwestionariuszom, płynęły własnym, wartkim i żywym nurtem. Już dziś stanowią skarbnicę wiedzy i anegdot.

Nie było żadnej porodówki. Moja mama rodziła przy babce Skowrońskiej, którą nazywali „babka Kurtkowa”. Przy tej babce Kurtkowej urodziły się wszystkie Górnioki. Urodziłam się w czepku. Mama ten czepek suszyła z pietyzmem, aż przyszedł Rusek i go zjadł. Myślał, że to pęcherz wieprzowy. Pewnie dlatego nie mam szczęścia!

Na mój chrzest, mama mi opowiadała, chrzestna przyniosła bułkę w tybetce [chustka zakładana przez kobiety na głowę i związywana pod brodą], w której myszy wygryzły dziury. Mama zawsze to wypominała. Ale to był czas wojny, bardzo trudno cokolwiek było dostać. Ale mama lamentowała, że przez tę chustkę będę miała dziurawe życie.

Ja las ukochałam, ja do Bukowca goniłam krowy, żeby być wśród sosenek, i doganiałam krowy do Grabnika – to prawie 3 kilometry od domu.

Wszyscy myśleli, że jestem jakaś niedokarmiona, bo gdzie poszłam do sąsiadów, to pytałam: co tu u was tak pachnie? A co będziecie jeść? Babcia Rzepkowa, mieszkająca po drugiej stronie rzeki, czyli u nas z tamty stróny, prowadziła taką kuchnię, gdzie zachadzałam. Gotowała bardzo dobrze, może gdzieś tam gotowała po weselach? W każdym razie ciągle tam chodziłam.

Docent Kotula przydzielił mi jadło i demonologię. Chętnie w tym uczestniczyłam i bardzo mnie to zainteresowało, bo trafiło w moje zainteresowania z dzieciństwa.