Dotacje Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Las w życiu społeczeństw stanowił fundament życia i przetrwania, generował ogrom znaczeń, kształtował różne typy postaw. Dla Lasowiaków był naturalnym miejscem życia (orbis interior), natomiast dla Rzeszowiaków stanowił jedno ze źródeł utrzymania, postrzegano go jednak jako przestrzeń obcą (orbis exterior). Tę hipotezę badawczą starano się zweryfikować, podejmując zaplanowane działania: przeprowadzenie kwerend i badań terenowych, opracowanie i zarchiwizowanie materiałów, opublikowanie książki oraz rozpowszechnienie rezultatów projektu.

Podczas eksploracji terenowych pozyskano nagrania wywiadów oraz archiwalne i współczesne fotografie i filmy. Poddano je naukowej analizie: wywiady opracowano w formie pisemnej, dokonano transkrypcji pieśni o tematyce leśnej, spisano teksty poetyckie, legendy, gadki i opowiadania. Całość została złożona w Archiwum Naukowym MKL. Następnie dokonano kompleksowego opisu lasów na Rzeszowszczyźnie, który przedstawiono w książce zawierającej kilkanaście artykułów naukowych, zaopatrzonej w fotografie, wykazy materiałów źródłowych oraz zapisy melodii i tekstów pieśni „leśnych”. Analiza zawarta w publikacji potwierdziła hipotezę o odmiennym postrzeganiu lasu i jego roli w życiu Lasowiaków i Rzeszowiaków.

Projekt zdobył Grand Prix oraz Nagrodę w kategorii projekty naukowo-badawcze w 44. Konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku Sybilla 2023.

Zorganizowano 3 obozy naukowe w ciągu kolejnych trzech sezonów badawczych, podczas których pozyskiwano źródła foniczne, wizualne oraz audiowizualne. Dotyczyły one głównie wszelkich przejawów folkloru Rzeszowiaków (muzyki, śpiewu, poezji, tańca, obrzędów, zwyczajów), różnych form i przykładów sztuki ludowej, a także tradycyjnych, ludowych rzemiosł i czynności gospodarskich.

Pozyskane w ten sposób materiały, po ich obróbce technicznej i przeniesieniu na nośniki cyfrowe, zostały fachowo opracowane: sporządzono opracowania wywiadów, wykonano transkrypcje muzyczne, transkrypcje tekstów pieśni i poezji oraz gwarowe wywiadów, a całość ewidencjonowano w archiwum MKL w Kolbuszowej. Pozyskany materiał został poddany adiustacji oraz wstępnej analizie, której dokonali wybitni naukowcy, specjaliści w dziedzinie etnomuzykologii, folklorystyki, językoznawstwa, etnochoreografii, etnografii oraz sztuki i architektury ludowej. Zwieńczeniem badań była wystawa fotograficzna, złożona z materiałów pozyskanych w ich trakcie oraz spotkanie podsumowujące i promocyjne.

W 2018 r. udało się pozyskać dodatkowe wsparcie od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwa Podkarpackiego na wydanie publikacji.

Celem projektu było poznanie źródeł kultury ludowej wsi ukształtowanej w specyficznych warunkach zmieniającego się środowiska przyrodniczego Puszczy Sandomierskiej. W ramach zadania przeprowadzono wiele eksploracji terenowych w regionach: leżajskim, niżańskim, bojanowskim, ropczyckim, mieleckim i kolbuszowskim. Badaczom zależało, aby dokonać rejestracji wszelkich przejawów tradycyjnego folkloru, sztuki i ogólnie ludowej kultury, których pozostałości zachowały się jeszcze na terenie Rzeszowiaków. Niezbędne było także zarejestrowanie współczesnych trendów, które w nim się pojawiają, gdyż dopiero kompletna rejestracja wszelkich przejawów folkloru mogła pozwolić na uzyskanie jego klarownego współczesnego obrazu, a także mogła pozwolić prześledzić dynamikę i kierunki zmian w nim zachodzących.

Zebrane materiały zostały opracowane, zarchiwizowane w Archiwum Naukowym Muzeum. oraz opublikowane w publikacji książkowej, a także w Internecie. Była to swoista kontynuacja wielkiego dzieła Oskara Kolberga.