ETNOnotatnik

Święto Matki Boskiej Zielnej

Co roku, 15 sierpnia, obchodzona jest uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny powszechnie nazywana Matki Boskiej Zielnej. Określenie to pochodzi od tradycyjnego w ten dzień – święcenia ziół.

W skład święconego bukietu wchodziły różnego rodzaju zioła, kwiaty, kłosy zbóż oraz rośliny ogrodowe i leśne. Wygląd był różny w zależności od regionu, zmieniał się też z biegiem czasu, np. we wsi Kamionka, w wywiadzie przeprowadzonym przez Katarzynę Ignas w 2011 r., jedna z informatorek wymienia: „gałązka z orzechem laskowym, nagietek, śmierdziuszki, floks, słonecznik, boże drzewko, żółte guziczki [wrotycz], bylica, mięta, proso tureckie [szarłat zwisły], kalina, jabłuszko na patyku, marchewka, dziurawiec, matecznik, zboża: pszenica, owies, pszenżyto, żyto; dawniej jeszcze dawało się tatarkę i len” (Archiwum Etnograficzne nr 426/7). Święcone „ziele” miało formę zarówno bukiecików, jak i większych snopków.

Mieszkańcy wsi uważali, że kto poświęci dużą ilość ziół temu wystarczy na cały rok, zaś ten, który poświęci za mało zabraknie mu i będzie musiał pożyczać od sąsiadów. A zastosowanie poświęconych ziół było powszechne – od leczenia ludzi i zwierząt, a kończąc na zasiewie zbóż. Według wierzeń mieszkańców wsi, poświęcone zioła miały wyjątkową moc. Dlatego, np. dodawano je do kąpieli dzieciom, aby były zdrowe, „ziele” miało ułatwiać poród, używano go do leczenia różnych chorób, a nawet po śmierci – kładziono je do trumny, co miało zapewnić wstawiennictwo Matki Bożej. Poświęcone bukiety zakładano za krokiew domu, co miało chronić przed piorunami. Dymem z bukietu kadzono cielne krowy, pokruszone dodawano do ciepłej wody dla krowy po ocieleniu. Ziarno z poświęconych kłosów dodawano do tych przeznaczanych do siewu.

Zwyczaj święcenia „ziela” jest często wciąż praktykowany, ale do małych wiązanek wkłada się już zwykle kwiaty i zioła z własnego ogródka, a zastosowanie ich po poświęceniu jest raczej znikome.

 Obraz namalowany przez Stanisławę Pudełkiewicz z Krzeszowa.